Πως μπορώ να το ξέρω; Μα είναι απλό. Η πλήρης ονομασία του άρθρου είναι: Παγκόσμια πρώτη : Η παρουσίαση του ρόλου της Χημείας…στα Αγγλικά από εμένα. Απλά έκρυψα δύο λέξεις και ξαφνικά άλλαξε όλο το νόημα. Άρα είναι η πρώτη φορά που έκανα “μάθημα” στα Αγγλικά, κατά συνέπεια, είναι παγκόσμια πρώτη… είναι απλό.
Ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Αυτές τις μέρες φιλοξενούμε στο σχολείο, μέσα στα πλαίσια του Erasmus+ ένδεκα μαθητές της Β Λυκείουαπό την Ρουμανία και ειδικότερα από την Κωνστάντζα. Πέντε από αυτούς είναι θεωρητικού προσανατολισμού και οι έξι είναι θετικού προσανατολισμού. Και εγώ ζήτησα να τους κάνω Χημεία… ΟΚ εδώ είναι η πρόκληση.
Να τους κάνω κουζινοχημεία. Εντάξει αλλά η κουζινοχημεία έχει προσανατολισμό μαθητές πέμπτης και έκτης δημοτικού όχι Β Λυκείου… Άρα μάλλον δεν κάνει. Και τι να κάνω λοιπόν… ΤΟ ΒΡΗΚΑ!!!!! Μια χημεία αλλιώτικη… Ναι αλλά ως γνωστόν η Χημεία είναι μία. Οπότε θα κάνω μια χημεία έξω από τα βιβλία, αλλά πάντα χημεία. Μια χημεία που την ξέρουν όλοι και την χρησιμοποιούν αλλά την θεωρούν τόσο δεδομένη που δεν της δίνουν σημασία. Η απουσία της όμως θα άλλαζε πάρα πολλά πράγματα. Έτσι τους παρουσίασα…
΄Και ξεκινάμε από την πρόκληση… που υπάρχει χημεία;;; Η αλήθεια είναι ότι τα περισσότερα τα βρήκαν…
Η αλήθεια είναι ότι και λίγα είναι. Προσπάθησα να τους βάλω δύσκολα. Να σκεφτούν ένα κόσμο χωρίς φάρμακα, χωρίς συντηρητικά, καλλιέργειες χωρίς λιπάσματα, ζωή χωρίς σαπούνι ή χωρίς χρώματα… Πάρα πολλά θέματα. Μόνο για αυτό τον πίνακα θα μπορούσαμε να συζητάμε ώρες. Τα καύσιμα και τα λιπάσματα για παράδειγμα δεν τα αναφέρανε. Και όταν τους είπα απλά ότι χωρίς αυτά, ο αστικός πληθυσμός όλου το κόσμου θα πεινούσε… τότε καταλάβανε τι σημαίνουν. Για τα συντηρητικά, προσπάθησα απλά να αναφέρω το αλάτι, το ξύδι και το βενζοϊκό νάτριο, μια και τα προϊόντα τους μπορούσαν να τα αναγνωρίζουν όλοι. Και εκεί καταλάβανε τι σημαίνει να έχεις το μποστάνι σου ή να περιμένεις να στα φέρουν από την άλλη άκρη του νομού ή της χώρας ή ακόμα και του κόσμου (!).
Μετά ήθελα να τους δώσω κάτι πιο χειροπιαστό και τους ζήτησα να μου φτιάξουν κέικ. Και όλοι ξέρανε τα συστατικά. Και τα αναφέρανε σχεδόν όλα…
Αυτό που δεν ξέρανε ήταν ποιος ήταν ο ρόλος του καθενός. Συζητήσαμε λοιπόν γιατί βάζουμε ζάχαρη με την μαγιά, γιατί αφήνουμε την ζύμη να “ηρεμήσει”, ποια η διαφορά ανάμεσα στην baking soda και το baking powder. Ποιος είναι ο ρόλος του αυγού ή γιατί πρέπει να είναι προθερμασμένος ο φούρνος όταν βάζουμε το ταψί μέσα. Γιατί δεν ανοιγοκλείνουμε τον φούρνο και για΄τι δεν “τσιμπάμε” συνέχεια με το μαχαίρι το κέικ για να δούμε αν ψήθηκε. Είμαι σίγουρος ότι το επόμενο κέικ που θα ψήσουνε, θα ξέρουν καλύτερα τι κάνουν και γιατί. (μάλλον θα τρελάνουν την μητέρα τους).
Μετά τι άλλο μπορείς να πεις. Σκέφτηκα να πω για το κάπνισμα…
Η αλήθεια είναι ότι αιφνιδιάστηκαν. Πολύ δε περισσότερο όταν εμφανίστηκα με ένα τσιγάρο στα χέρια…Τους εξήγησα πως είναι φτιαγμένο, ποιος είναι ο ρόλος του φίλτρου, και πως στην αρχή όλο το τσιγάρο είναι φίλτρο. Τι σημαίνει κάφτρα και 800 βαθμοί κελσίου, πως εξατμίζονται τα συστατικά και πως υγροποιούνται πάνω στον καπνό του τσιγάρου. Έτσι στην επόμενη ρουφηξιά δεν καις καπνό μόνο αλλά και προϊόντα που έχουν υγροποιηθεί, τα οποία πυρολύονται. Και κάναμε μια συζήτηση πάνω στο τι σημαίνει πυρόλυση. Μετά είπαμε γιατί το χαρτί του τσιγάρου είναι νιτρωμένο και φυσικά αναφέραμε τι κάνει στο λαιμό, στους πνεύμονες και στο στομάχι. Σίγουρα υλικό για σκέψη.
Το τελευταίο θέμα που διάλεξα να τους μιλήσω ήταν τα κολλοειδή. Η αλήθεια ήταν ότι δεν το είχαν ξανακούσει. Μια κοπελιά κάτι θυμόταν αλλά πολύ αμυδρό.
Πολύ σύντομα γιατί είχε τελειώσει πια η ώρα έδωσα τον ορισμό και είπα ότι μπορεί να έχει σαν σωματίδια, βιολογικά μεγαλομόρια όπως το αίμα ή το γάλα, αλλά και συσσωματώματα μορίων με πολύ μεγαλύτερο μέγεθος από ένα απλό μόριο ή ιόν. Πολύ γρήγορα η αλήθεια είναι, πήγα στο “γκρι νερό” (grey water = αστικά λύματα) και ο βιολογικός καθαρισμός τους. Πως γίνεται, τι είναι οι δεξαμενές καθιζήσεως, τι είναι η τοξική λάσπη και άλλα όμορφα. Μετά τους μετέφερα μια αναφορά που είχα από την τελευταία επίσκεψη στο Εθνικό ίδρυμα Ερευνών για τα μικροκολλοειδή. Μια ειδική κατηγορία κολλοειδών που χρησιμοποιείται στα φάρμακα, όπου η δραστική ουσία, “κρύβεται” μέσα σε ένα κέλυφος από μικροκολλοειδή. Αυτά επιτρέπουν στην δραστική ουσία, να κινηθεί ανενόχλητη μέσα στο σώμα, να φτάσει στο όργανο του σώματός μας που επιθυμούμε, και εκεί να επικοινωνήσει με τα κύτταρα του συγκεκριμένου οργάνου όπου περνάει μέσα και εκεί το μικροκολλοειδές διαλύεται και απελευθερώνει την ουσία στοχευμένα… Καλό έτσι; και σίγουρα πολλά υποσχόμενο.
Ήταν μια πρόκληση η σημερινή παρουσίαση και μάλιστα στα Αγγλικά. Και αν είναι να φανεί από το χειροκρότημα, τότε μάλλον καλά πήγε γιατί αυθόρμητα με χειροκρότησαν… (ελπίζω όχι γιατί επιτέλους τελείωσα…).
Πολύ μου άρεσε. Η χημεία στην καθημερινή ζωή. Μια μαγεία. Χωρίς αναλυτικό πρόγραμμα, με θέματα που βλέπουν κάθε μέρα. Το μόνο που με στεναχώρησε ήταν ότι δεν είχα υπολογίσει σωστά και είχα δεσμεύσει μόνο μια ώρα. Ήθελε ένα δίωρο χαλαρά. Και αν είχαμε και κουβεντούλα μετά ακόμα παραπάνω. Αν έχουμε και του χρόνου “μουσαφιραίους” σίγουρα θα έχουμε κάτι καλύτερο. Σκέφτομαι λίγο και το θέμα “Από την Αλχημεία στην Χημεία”. Θα δω.
Προς το παρόν είναι 2023 και στην Ελληνογαλλική Σχολή κάνουμε χημεία “έξω από το κουτί”.